Bruksizm - skąd się bierze zgrzytanie zębami w nocy i jak leczyć?

Obawiasz się, że borykasz się z problemem, jakim jest nocne zgrzytanie zębami? Ignorowanie objawów nie jest dobrym pomysłem, ponieważ nieleczony bruksizm prowadzi do wielu zaburzeń. Czym tak naprawdę jest i jak leczyć bruksizm? Skąd się bierze to schorzenie? Wyjaśniamy!

Obawiasz się, że borykasz się z problemem, jakim jest nocne zgrzytanie zębami? Ignorowanie objawów nie jest dobrym pomysłem, ponieważ nieleczony bruksizm prowadzi do wielu zaburzeń. Czym tak naprawdę jest i jak leczyć bruksizm? Skąd się bierze to schorzenie? Wyjaśniamy!

Co to bruksizm?

Bruksizm to medyczne określenie patologicznego zgrzytania zębami, które zazwyczaj odbywa się nieświadomie, zwłaszcza w nocy podczas snu. Często towarzyszy temu zaciskanie szczęk, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Nieświadome zaciskanie zębów jest niekorzystne zarówno dla nich, jak i dla mięśni oraz stawów twarzowych. Szacuje się, że bruksizm dotyka od 8% do 31% populacji, a jego występowanie jest najczęstsze u osób w wieku od 20 do 40 lat.

Formy bruksizmu

Bruksizm może przyjmować różne formy – niektóre osoby zgrzytają zębami tylko nocą (bruksizm nocny), podczas gdy inni doświadczają tego także w ciągu dnia (bruksizm dzienny). Ponadto wyróżnia się bruksizm pierwotny i bruksizm wtórny. Chociaż dokładna przyczyna bruksizmu nie jest jeszcze w pełni zrozumiana, istnieje szereg czynników, które mogą prowadzić do jego rozwoju.

Nieświadome zaciskanie zębów - jakie są objawy bruksizmu?

Bruksizm jest często trudny do zauważenia, zwłaszcza gdy występuje w nocy. Osoby, które zgrzytają zębami, mogą być nieświadome problemu, dopóki nie pojawią się poważniejsze objawy. Do najczęstszych symptomów bruksizmu należą:

• ścieranie zębów: do pierwszych objawów bruksizmu zalicza się zauważalne starcia zębów; ścieranie powierzchni zębów może spowodować osłabienie, złamania i nadwrażliwość zębów; częste są też uszkodzenia koron zębów;

• ból mięśni twarzy: występują dolegliwości bólowe w okolicach mięśni żwaczy, szczególnie rano po przebudzeniu; prowadzi do tego nadmierna aktywność mięśni zaciskających szczękę;

• ból głowy: zgrzytanie zębami może prowadzić do napięciowych bólów głowy, zwłaszcza w okolicach skroni i czoła; uporczywe bóle głowy mogą natomiast spowodować nawet zaburzenia słuchu;

• przeciążenia w stawach skroniowo-żuchwowych: w efekcie powodują one zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych, przeskakiwanie żuchwy i mogą prowadzić do poważnych powikłań; poza tym szczęki stają się bolesne;

• zniszczenie szkliwa: intensywne tarcie zębów prowadzi do uszkodzenia szkliwa, co zwiększa ryzyko próchnicy oraz wrażliwości na ciepło i zimno, a także może powodować różne choroby jamy ustnej;

• krwawienie dziąseł w wyniku zgrzytania zębami i uszkadzania nimi błony śluzowej: prowadzi to do powstawania stanów zapalnych w obrębie szczęki;

• charakterystycznym objawem bruksizmu jest też zaburzenie snu: bruksizm nocny może wpływać na jakość snu zarówno osoby z bruksizmem, jak i jej partnera, który słyszy głośne zgrzytanie zębów; częstsze występowanie ataków bezsenności wpływa na komfort życia.

Przyczyny bruksizmu

Mimo iż bruksizm jest częsty, jego przyczyny nie są jednoznaczne i mogą być złożone. Istnieje kilka teorii na temat mechanizmów prowadzących do tego zaburzenia, a wśród nich wymienia się zarówno czynniki psychologiczne, jak i fizjologiczne.

Stres jest jednym z najczęściej wymienianych czynników sprzyjających bruksizmowi. Osoby poddawane przewlekłemu stresowi, lękom lub frustracji, mogą nieświadomie zaciskać szczęki i zgrzytać zębami. Sprzyjają temu też zaburzenia snu. W początkowej fazie choroby nie jest to zauważalne. W wielu przypadkach bruksizm obok innych objawów somatycznych występuje jako reakcja organizmu na psychologiczne napięcie. Intensywne emocje, zarówno pozytywne, jak i negatywne, mogą prowadzić do nadmiernej aktywacji mięśni żuchwy. Co ciekawe, nawet częste szczypanie policzków bywa niekorzystne.

Bruksizm a zęby, szczęki

Nieprawidłowe ułożenie zębów i zgryzu również może być przyczyną bruksizmu. Oprócz tego czasami pacjenci po założeniu protez, koron lub implantów stomatologicznych mogą doświadczać problemów z dopasowaniem zgryzu, co prowadzi do bruksizmu. Dzięki odpowiednio dobranym zabiegom można jednak tego uniknąć.

Ponadto kluczowe mogą być uwarunkowania genetyczne. Osoby, u których członkowie rodziny cierpią na to schorzenie, mają większe ryzyko jego wystąpienia.

Co jeszcze może powodować bruksizm?

Ryzyko wystąpienia bruksizmu mogą zwiększać używki. Alkohol, kofeina, narkotyki itd. wpływają na układ nerwowy, pobudzając nadmierną aktywność mięśni żuchwy. Palenie tytoniu również może nasilać objawy. Niektórzy twierdzą także, że zbyt częste żucie gumy kształtuje nawyk zaciskania zębów. Oprócz tego bruksizm bywa efektem ubocznym zażywania niektórych leków, zwłaszcza antydepresantów.

Bruksizm może być również związany z niektórymi chorobami neurologicznymi, takimi jak choroba Parkinsona. W takich przypadkach bruksizm może występować jako objaw choroby podstawowej, a jego leczenie wymaga odpowiedniego podejścia terapeutycznego.

Diagnostyka bruksizmu

Diagnozowanie bruksizmu może być trudne, ponieważ wiele osób nie jest świadomych, że zgrzyta zębami. Żuchwy dopiero po jakimś czasie zaczynają boleć, zwłaszcza jeśli problem występuje głównie w nocy. Najczęściej to lekarz stomatolog zauważa objawy, takie jak nadmierne starcie zębów lub uszkodzenie szkliwa. W procesie diagnostycznym pomocne mogą być także pytania dotyczące objawów zgrzytania zębami, takich jak bóle głowy, ból szczęki czy napięcie mięśni twarzy.

W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie dodatkowych badań, takich jak polisomnografia (badanie snu) czy analiza wady zgryzu w celu dokładniejszej oceny problemu.

Działania w leczeniu bruksizmu

Leczenie bruksizmu może być wyzwaniem, zwłaszcza gdy przyczyny są wieloczynnikowe. Terapia zazwyczaj likwiduje dolegliwości z tym związane oraz skupia się na poprawie jakości snu i minimalizacji uszkodzeń zębów czy stawów skroniowo-żuchwowych. Istnieje kilka metod leczenia, które mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

Najczęściej stosowanym środkiem w leczeniu bruksizmu są szyny relaksacyjne. To specjalne nakładki wykonane na zamówienie, które chronią zęby przed nadmiernym ścieraniem podczas snu. Szyny zapobiegają bezpośredniemu kontaktowi zębów dolnych i górnych, co minimalizuje ryzyko uszkodzeń. Choć nie leczą one przyczyn bruksizmu, pomagają w ochronie uzębienia oraz stawów skroniowo-żuchwowych.

W przypadku, gdy bruksizm jest wynikiem stresu lub lęku zaleca się terapię psychologiczną. Ponadto techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, biofeedback mogą pomóc w redukcji napięcia emocjonalnego i radzeniu sobie z stresem. Warto też pamiętać o nauce prawidłowych wzorców gryzienia, w czym pomoże natomiast fizjoterapeuta stomatologiczny. Z pewnością zaleci on niejedno ćwiczenie rozluźniające mięsień żwacza oraz ćwiczenie rozluźniające mięsień skroniowy. Jeśli uzyskasz prawidłową pracę stawów skroniowo-żuchwowych, problem prawdopodobnie się zmniejszy.

W niektórych przypadkach fizjoterapia stomatologiczna nie wystarcza jako leczenie zgrzytania zębami. Bruksizm wymaga niekiedy stosowania leków łagodzących objawy bruksizmu. Leki rozluźniające mięśnie mogą pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego, zwłaszcza przed snem. Jednak ich stosowanie jest zazwyczaj ograniczone do krótkotrwałej terapii ze względu na ryzyko uzależnienia. W przypadkach, gdy bruksizm jest związany z depresją lub lękiem, mogą być przepisywane leki antydepresyjne.

Jak leczyć bruksizm - inne metody

Istnieją także inne metody leczenia. Oprócz fizjoterapii stomatologicznej stosuje się toksynę botulinową typu A. Toksyna botulinowa działa na mięśnie w jamie ustnej, głównie te odpowiedzialne za zgrzytanie zębami, blokując ich nadmierną aktywność. Procedura może być skuteczna w redukcji bólu oraz zgrzytania, choć wymaga regularnych zabiegów co kilka miesięcy.

Jeśli bruksizm jest wynikiem wad zgryzu lub problemów stomatologicznych, konieczne może być ich leczenie. Ortodonta może zalecić aparat na zęby, który pomoże w wyrównaniu zgryzu, co zmniejszy napięcie mięśni żuchwy. Czasami konieczne jest zajęcie się zarówno dolnym łukiem zębowym, jak i górnym.

Przed pękaniem szkliwa i innymi konsekwencjami zgrzytania zębami uchronić może też oprócz toksyny botulinowej zmiana stylu życia. Warto unikać używek, zadbać o regularny sen oraz unikać stresu.

Bruksizm to poważne schorzenie, które może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone. Konsekwencje bruksizmu są uporczywe, więc warto wprowadzić leczenie stomatologiczne lub fizjoterapię. Dzięki temu nie dopuścisz do uszkodzeń stawu skroniowo-żuchwowego, a także ominie Cię pękanie szkliwa itp.