Najlepsze praktyki w sterylizacji narzędzi stomatologicznych – o czym warto pamiętać?

Sterylizacja narzędzi stomatologicznych to niezwykle istotny aspekt i jeden z najważniejszych filarów bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego. Choć należy do procesów rutynowych, warto przeprowadzać ją z uwagą, stosując się w tym zakresie do różnego rodzaju dobrych praktyk. O czym należy pamiętać? Jak przeprowadzać sterylizację zgodnie z aktualnym wytycznymi? Wyjaśniamy to w naszym poradniku.

Sterylizacja narzędzi stomatologicznych to niezwykle istotny aspekt i jeden z najważniejszych filarów bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego. Choć należy do procesów rutynowych, warto przeprowadzać ją z uwagą, stosując się w tym zakresie do różnego rodzaju dobrych praktyk. O czym należy pamiętać? Jak przeprowadzać sterylizację zgodnie z aktualnym wytycznymi? Wyjaśniamy to w naszym poradniku.

Sterylizacja narzędzi stomatologicznych – dlaczego jest kluczowa dla bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego?

Aspekty dotyczące procesu sterylizacji narzędzi stomatologicznych to obszar regulowany przepisami prawa, a konkretnie zapisami ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z nimi wszystkie narzędzia naruszające ciągłość tkanek muszą przejść proces dekontaminacji. W praktyce obejmuje on nie tylko sterylizację, ale także mycie i dezynfekcję. Tylko prawidłowe wykonanie wszystkich tych kroków, wraz z odpowiednim przechowywaniem narzędzi, gwarantuje, że będą one bezpieczne zarówno dla pacjenta, jak i specjalisty.

Jeżeli chodzi o samą sterylizację, to warto pamiętać o tym, że pełni ona w całej procedurze dekontaminacji szczególną rolę. Jest to bowiem proces technologiczny polegający na wyjałowieniu narzędzi stomatologicznych, tak aby były one pozbawione groźnych patogenów. Odpowiednio przeprowadzona sterylizacja jest w stanie pozbyć się wszelkich wegetatywnych i przetrwalnikowych form mikroorganizmów. W efekcie narzędzia nie stwarzają ryzyka zakażenia pacjenta czy specjalisty niebezpiecznymi drobnoustrojami.

Przebieg procesu sterylizacji – jak powinien wyglądać?

Podstawowe zasady dotyczące dekontaminacji w gabinetach stomatologicznych jasno określają wszystkie jej etapy. Każdy z nich jest ważny i warto pamiętać o tym, że wszelkie zaniedbania dotyczące poszczególnych kroków mogą odbić się negatywnie na efekcie i skuteczności całej procedury. Wszystkie etapy dekontaminacji mają też z góry określoną kolejność i obejmują całą drogę, jaką narzędzia pokonują od momentu, gdy specjalista skończy z nich korzystać, do czasu, w którym wyjmie je z wysterylizowanego pakietu. Poszczególne etapy tego procesu to:

• mycie i dezynfekcja,

• pakietowanie i etykietowanie,

• sterylizacja,

• przechowywanie.

Dezynfekcja narzędzi stomatologicznych – co trzeba o niej wiedzieć i czym różni się od sterylizacji?

Proces dezynfekcji narzędzi stomatologicznych różni się od sterylizacji przede wszystkim efektem. Nie zapewnia on wyjałowienia narzędzi, bowiem polega na niszczeniu form wegetatywnych drobnoustrojów, ale nie niszczy form przetrwalnikowych. Z założenia ma unieszkodliwić bakterie do poziomu bezpiecznego dla ludzkiego zdrowia i życia.

Dezynfekcja poprzedza sterylizację i przygotowuje do niej narzędzia. Aby ją przeprowadzić, zaraz po zabiegu instrumenty należy oczyścić z widocznych zabrudzeń, takich jak tkanki, krew czy płyny. Kolejno narzędzia należy umieścić w wanience do dezynfekcji wypełnionej roztworem preparatu dezynfekującego. Instrumenty powinny być całkowicie zanurzone i leżeć luźno. Wanienkę należy zakryć, a po upływie zalecanego czasu narzędzia należy z niej wyjąć i umyć w ciepłej wodzie, najlepiej przy pomocy szczotki. W kolejnym kroku instrumenty trzeba osuszyć i dokładnie sprawdzić. Jeżeli proces przebiegł pomyślnie, można przekazać narzędzia do sterylizacji. Jeśli jednak skuteczność przeprowadzonej dezynfekcji budzi wątpliwości, całą procedurę należy powtórzyć.

Czas dezynfekcji narzędzi trzeba dobrać w zależności od stosowanego preparatu. Na rynku dostępny jest duży wybór różnych preparatów, wśród których można znaleźć produkty o szerokim i zróżnicowanym działaniu.

Warto zaznaczyć, że dobrym sposobem na dezynfekcję narzędzi stomatologicznych może być też wykorzystanie do tego celu myjki ultradźwiękowej. W tym przypadku zawsze jednak należy się upewnić, czy narzędzia się do tego nadają.

Co istotne, proces dezynfekcji należy udokumentować. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi procesy mycia i dezynfekcji należy też regularnie kontrolować za pomocą wskaźników kontroli pozostałości zanieczyszczeń białkowych. Jest to ważne szczególnie w przypadku narzędzi o skomplikowanej geometrii. Taka kontrola powinna odbywać się przynajmniej raz w tygodniu.

Metody sterylizacji narzędzi stomatologicznych

W teorii istnieją różne metody sterylizacji narzędzi stomatologicznych. Można zaliczyć do nich sterylizację parą wodną, sterylizację gorącym powietrzem, czy też sterylizację niskotemperaturową. W praktyce w gabinecie stomatologicznym z reguły stosuje się metodę pierwszą, czyli sterylizację parą wodną. Za skuteczność procesu sterylizacji odpowiadają w tym przypadku trzy czynniki, czyli temperatura, ciśnienie i czas.

Sterylizacja gorącym powietrzem jest stosowana rzadko, m.in. z uwagi na to, że zajmuje sporo czasu i przyspiesza proces zużywania narzędzi. Sterylizacja niskotemperaturowa jest przeznaczona przede wszystkim do narzędzi delikatnych, które nie nadają się do sterylizacji parowej. Przykładem mogą być tu chociażby endoskopy.

W procesie sterylizacji narzędzi stomatologicznych najczęściej wykorzystuje się autoklaw typu B. Tego rodzaju sprzęt jest znany ze swojej wysokiej skuteczności w sterylizowaniu wszystkich rodzajów narzędzi, także tych o skomplikowanej budowie. Proces sterylizacji obejmuje w tym przypadku działanie pary wodnej pod ciśnieniem. Autoklaw to niezwykle ważne i intensywnie użytkowane w gabinecie stomatologicznym urządzenie, dlatego warto poświęcić chwilę na jego odpowiednie dopasowanie.

Pakowanie pakietów do autoklawu – na co zwrócić uwagę?

Narzędzia umieszczane w autoklawie muszą być odpowiednio opakowane. Przed przygotowaniem pakietów warto je jeszcze dokładnie sprawdzić. Dotyczy to m.in. ich czystości, obecności korozji, czy też ogólnego stanu i działania ruchomych elementów. Jeżeli narzędzia są idealnie czyste i suche, można je zapakować. W tym celu zazwyczaj wykorzystuje się papierowo-foliowe torebki, rękawy do sterylizacji lub specjalne kasety wielokrotnego użytku. Podczas pakowania pakietów warto zabezpieczyć ostre końcówki narzędzi w taki sposób, aby nie uszkodziły opakowania oraz nie powodowały ryzyka skaleczenia. Przygotowane pakiety należy na końcu szczelnie zamknąć.

Oczywiście w pojedynczym pakiecie narzędzi nie może być zbyt dużo. Może to bowiem utrudnić dostęp pary wodnej, a w efekcie zaburzyć cały proces sterylizacji. Zaleca się, aby zapełniać torebki maksymalnie w 3/4 objętości. Z kolei odległość między narzędziami a zgrzewem powinna wynosić minimum 3 cm. Dobrą praktyką przy pakowaniu pakietów jest umieszczanie w nich zestawu narzędzi potrzebnych dla jednego pacjenta. Dzięki temu zarządzanie instrumentami w gabinecie staje się zdecydowanie łatwiejsze.

Kwestią, o której warto pamiętać, jest też na pewno dopasowanie opakowania do narzędzi i tego, jak długo mają być w nim przechowywane. Sterylne opakowania mogą mieć bowiem różną wytrzymałość i różny okres jałowości. Muszą poza tym spełniać odpowiednie normy.

Sterylizacja narzędzi stomatologicznych w autoklawie

Zapakowane narzędzia można umieścić w autoklawie. Trzeba przy tym pamiętać, że nie mogą być ułożone w komorze sterylizatora zbyt ciasno, bo może utrudnić to dostęp czynnika sterylizującego. Co istotne, komora autoklawu powinna być wypełniona przynajmniej w 1/6. Urządzenie nie może być też w żadnym przypadku przeładowane. Dostępne na rynku autoklawy są różne, dlatego przed pierwszą sterylizacją należy zapoznać się z zaleceniami producenta.

Przepisy dotyczące sterylizacji narzędzi w autoklawie określają obowiązek każdorazowej kontroli poprawności działania urządzenia. W tym celu stosuje się umieszczane w komorze testy chemiczne. Z reguły mają one formę zmieniających w procesie sterylizacji kolor pasków. Umożliwiają błyskawiczną weryfikację tego, czy cała procedura przebiegła pomyślnie.

Po zakończonej sterylizacji pakiety należy pozostawić do ostygnięcia w temperaturze pokojowej. Następnie całą procedurę należy udokumentować, a pakiety opisać.

Jak przechowywać wysterylizowane narzędzia?

Warto pamiętać o tym, że prawidłowo przeprowadzona sterylizacja to jeszcze nie wszystko. Aby utrzymać sterylność narzędzi, trzeba się z nimi odpowiednio obchodzić. Wysterylizowane narzędzia trzeba przede wszystkim właściwie przechowywać, w taki sposób, aby nie zostały ponownie skażone. W tym celu najlepiej umieścić je w zamkniętych szafach lub szufladach, z dala od miejsc, w których pojawia się materiał skażony, a najlepiej w osobnym pomieszczeniu. Miejsce przechowywania wysterylizowanych narzędzi powinno być suche i zdezynfekowane. Musi też zapewnić instrumentom ochronę przed wilgocią i nasłonecznieniem.

Przy pracy z wysterylizowanymi narzędziami należy kierować się zasadą "first in, first out". To oznacza, że w pierwszej kolejności należy sięgać po pakiety, które zostały wysterylizowane jako pierwsze i są przechowywane już jakiś czas.

Sterylność narzędzi przechowywanych w gabinecie stomatologicznym zależy od kilku czynników, w tym m.in. warunków, czy też rodzaju opakowania. Z reguły zaleca się, aby przechowywać wysterylizowane narzędzia przez maksymalnie miesiąc, ale przy niektórych opakowaniach i odpowiednich warunkach okres ten może wydłużyć się nawet do pół roku.

Kto może sterylizować narzędzia stomatologiczne?

Sterylizacja narzędzi w gabinecie stomatologicznym to dosyć złożony i niezwykle odpowiedzialny proces. Warto więc pamiętać o tym, że przeprowadzające i nadzorujące go osoby muszą posiadać odpowiednią wiedzę i kwalifikacje. Odpowiedzialni za sterylizację pracownicy powinni mieć tytuł zawodowy technika sterylizacji medycznej. Jeżeli takiego tytułu nie posiadają, to powinni odbyć szkolenie z technologii sterylizacji i dezynfekcji. Program takiego kursu powinien być przy tym zatwierdzony przez Ministerstwo Zdrowia.

Sterylizacja narzędzi odgrywa w gabinetach stomatologicznych ogromną rolę. W dużej mierze to właśnie ona umożliwia zapewnienie bezpieczeństwa pacjentom i personelowi. Warto więc dbać o to, aby proces ten był dopracowany w każdym szczególe i powtarzalny. Przydają się do tego m.in. regularne szkolenia, a także różnego typu ściągi, które personel medyczny może mieć zawsze na widoku.

Kluczowy jest też oczywiście odpowiedni sprzęt i skuteczne preparaty. Wysokiej klasy produktów nie musisz jednak szukać daleko – w asortymencie naszego sklepu internetowego przygotowaliśmy szeroki wybór różnego rodzaju urządzeń i środków przeznaczonych do sterylizacji w placówkach medycznych i gabinetach kosmetycznych. Serdecznie zapraszamy Cię więc do zapoznania się z naszą ofertą. W razie pytań lub wątpliwości zachęcamy Cię również do kontaktu.